Lingua Franca Nova
| Lingua Franca Nova | |
|---|---|
| Nomine native: | Lingua Franca Nova, lingua franca nova, elefen |
| instantia de: | lingua artificial |
| |
|
| |
| Scriptura: | alphabeto latin, alphabeto cyrillic |
| Phylogenese: |
|
| Statuto official | |
| Codices de position | |
| ISO 639-3 | lfn |
| Glottolog | ling1267 |
| IETF ID | lfn |
| Wikimedia ID | lfn |
| Commons: | Lingua Franca Nova |
| categoria principal: | Categoria:Lingua Franca Nova |
Le Lingua Franca Nova o LFN es un lingua artificial create per le doctor C. George Boeree del Universitate de Shippensburg in Pennsylvania. Le lingua se basa super le francese, le italiano, le portuguese, le espaniol e le catalano. Illo se pronuncia phoneticamente, e se scribe con 21 litteras, o del alphabeto latin, o del alphabeto cyrillic.
Su grammatica es le de un creollo latin, multo simplificate.
Historia
[modificar | modificar fonte]C. George Boeree habeva comenciate a laborar super le lingua in 1965. Su objectivo esseva crear un lingua international que esseva simple e similar al creollos. Ille habeva in mente le lingua franca, un pidgin utilisate circum le Mediterraneo medieval.
Le LFN appareva in Internet in 1998. Un gruppo Yahoo esseva initiate in 2002 per Bjorn Madsen. Stefan Fisahn creava tamben un wiki dedicate a iste lingua in 2005 (vide subtus). Presentationes e altere textos son disponibile in 12 linguas. Il es possibile trovar tamben varie dictionarios, un manual, e textos (traductiones e textos original).
Orthographia e pronunciation
[modificar | modificar fonte]LFN normalmente se scribe con le alphabeto latin. Un scriptura parallele usante le alphabeto cyrillic es disponibile tamben:[1][2]
| alphabeto latin | a | b | c | d | e | f | g | h | i | j | l | m | n | o | p | r | s | t | u | v | x | z |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| alphabeto cyrillic | а | б | к | д | е | ф | г | х | и | ж | л | м | н | о | п | р | с | т | у | в | ш | з |
| API | [a~ɑ] | [b] | [k] | [d] | [e~ɛ] | [f] | [ɡ] | [h] | [i/j] | [ʒ] | [l] | [m] | [n/ŋ] | [o~ɔ] | [p] | [r] | [s] | [t] | [u/w] | [v] | [ʃ] | [z] |
| Nomines | a | be | ce | de | e | ef | ge | hax | i | je | el | em | en | o | pe | er | es | te | u | ve | ex | ze |
Le vocales del LFN (a, e, i, o, u) se pronuncia como in espaniol, italian e interlingua. Le diphthongos es ai [ai~ɑi], au [au~ɑu], eu [eu~ɛu]e oi [oi~ɔi] (como in "thai", "blau", "Europa" e "appoio" respectivemente).
Le litteras i e u es usate como semivocales ([j] e [w]) ante un vocal al initio de un parola, inter plure vocales e in cu e gu ante un vocal alsi. Le littera n se pronuncia como in "attinger" ([ŋ]) ante g e c, e in -ng al fin de un parola. Le litteras e e o pote variar in pronunciation, como indicate supra per tildes (~).
Ben que le accento tonic non es phonemic in LFN, le majoritate del parolas es accentuate super le vocal o diphthongo ante le ultime consonante (e.g. CA-sa, a-be-ON, BA-ia). Parolas sin un vocal ante le ultime consonante es accentuate sur le prime vocal (e.g. TI-o). Parolas se finiente in diphthongo es accentuate sur iste diphthongo (e.g. ca-CAU). Parolas se finiente in le duple vocales ae, ao, ea, eo, oa, oe o ui es accentuate sur le prime de iste vocales (e.g. i-DE-a). Le addition de -s o -es pro nomines plural non altera le accento tonic.
Le litteras k, q, w e y (ka, qua, wa e ya) es disponibile pro parolas e nomines proveniente de altere linguas. Allophonia es considerate acceptabile.[1][3]
Grammatica
[modificar | modificar fonte]- Articulo principal: Grammatica de lingua franca nova
LFN es un lingua de typo SVO (subjecto - verbo - objecto). Modificatores grammatic es generalmente placiate post lo que illos modifica; locutiones prepositive e propositiones subordinate alsi.[1][4]
Ultra le plural in -s o -es, nomines es invariabile. Le function de un nomine in un phrase es determinate per le ordine del parolas e le prepositiones. Il ha 22 prepositiones, tal como a, de, en (in) e con.
Nomines es in general precedite per un articulo definite (la) o indefinite (un) o altere determinantes como esta (iste), acel (ille), alga (alicun), cada (cata, omne), multe e poca (pauc). Adjectivos possessive, numeros cardinal e le adjectivos bon e mal precede le nomine anque; ordinales lo seque. Varie pronomines es identic a o derivate de determinantes.
Le pronomines personal es invariabile:
persona singular plural 1 me nos 2 tu vos 3 el / lo / on los
El es usate pro gente e plus grande animales; Lo es usate pro toto altere. On es usate similarmente a "on" in interlingua e francese o man in german.
Pro le pronomines del prime e secunde personas, le reflexives es identic al pronomines normal, mais le adjectivos possessive es mea (mi), tua (tu), nosa (nostre) e vosa (vostre). Pro formar le pronomines possessive, on usa la sequite per le adjectivo possessive (per exemplo, la mea).
Se es le pronomine reflexive del tertie personas singular e plural. Le adjectivo possessive del tertie personas singular e plural es sua.
Verbos es invariabile. Le verbo illo mesme representa le tempore presente e le infinitivo. Altere tempores e modos de conjugation es indicate per un particula ante le verbo:
| tempore/modo | particula | exemplo | traduction |
|---|---|---|---|
| presente | - | me vade | io vade |
| passato | ia | me ia vade | io vadeva |
| futuro | va | me va vade | io vadera |
| conditional | ta | me ta vade | io vaderea |
Adverbios como ja (jam) e verbos auxiliari como comensa (comenciar) permitte de adder precision. Le participio active (presente) fini in -nte e le passive (passate) in -da. Illos se pote usar con es (esser) pro formar le aspecto progressive e le voce passive respectivemente.
Adjectivos es invariabile e adverbios es identic al adjectivos correspondente. Adjectivos es placiate post nomines durante que adverbios es placiate post verbos mais ante adjectivos. Le comparative es formate con plu (plus) e min (minus), le superlative con la plu e la min.
Questiones es formate per adder esce (esque/an) al initio del phrase o usar un del plure parolas interrogative como cual (qual), ci (qui), do (ubi), cuando (quando) e perce (pro qual ration).[5] Iste mesme parolas, e altere parolas como si, ce (que), car (pro le ration que), se usa pro introducer propositiones subordinate.
Prepositiones include a, de, ante, pos (post), etc.
Conjunctiones include e, o e alsi ma (mais).
Grammaticas complete e detaliate de LFN es disponibile in anglese, francese, espaniol, esperanto e LFN.[6]
Exemplo
[modificar | modificar fonte]- Nosa Padre
Lingua Franca Nova Interlingua Nosa Padre ci es en sielo
Ta ce tua nom es santida
Ta ce tua rena veni
Ta ce tua vole aveni
En tera como en sielo
Dona oji nosa pan dial a nos
E pardona nosa detas a nos
Como nos pardona la detas de otras
E no dirije nos a tenta
Ma libri nos de malia
AmenNostre Patre, qui es in le celos,
que tu nomine sia sanctificate;
que tu regno veni;
que tu voluntate sia facite
super le terra como etiam in le celo.
Da nos hodie nostre pan quotidian,
e pardona a nos nostre debitas
como nos pardona a nostre debitores,
e non duce nos in tentation,
sed libera nos del mal.
Amen
- Lingua Franca Nova (audio)
Lingua Franca Nova es desiniada per es un lingua vera simple, coerente, e fasil aprendeda, per comunica internasional. El ave varios cualia bon:
Lingua Franca Nova es designate pro esser un lingua particularmente simplice, coherente e facile de apprender, pro communication international. Illo habe varie qualitates positive:
- Lo ave un numero limitada de fonemes. El sona simila a italian o espaniol.
- Illo habe un numero limitate de phonemas. Pronunciation es simile al italiano o espaniol.
- Lo es scriveda como el sona. No enfante deve pasa multe anios studia nonregulas!
- Illo es un lingua phonetic. Nulle infante debe passar multe annos a studiar exceptiones!
- Lo ave un gramatica vera simple e regula. El es min complicada en esta caso como engles o indonesian.
- Illo habe grammatica simplice e regular. Illo es minus complicate que le anglese o indonesiano.
- Lo ave un grupo limitada e tota regula de afises produinte per crea parolas nova.
- Illo habe un gruppo limitate e regular de affixos usate pro le creation de nove parolas.
- Lo ave regulas de la ordina de parolas bon definada, como multe linguas major.
- Illo habe regulas ben definite pro le ordine del parolas, como multe linguas principal.
- Lo ave un lista de parolas fundada en la linguas roman moderne. Esta linguas es comun e influensente, e ia contribui la parte major de parolas engles.
- Illo habe un lexico fundate in le linguas romanic moderne. Iste linguas son commun, influentiava altere linguas e contribueva le grande parte del vocabulario anglese.
- Lo es desiniada per es asetante natural de parolas tecnical de latina e elenica, la "norma de mundo" per fato.
- Illo es designate pro acceptar naturalmente neologismos technic derivate del latin e del greco, de facto "le norma mundial".
- Lo es desiniada per aperi plu parte "natural" per los ci comprende la linguas roman, ma no min fasil per otras.
- Illo es designate pro apparer relativemente "natural" al quales qui son familiar con le linguas romanic, sed non minus facile pro alteres de apprender.
(Lo=Illo)
Referentias
[modificar | modificar fonte]- ↑ 1,0 1,1 1,2 (anglese) Harrison, Richard H. (2008) Lingua Franca Nova. Invented Languages, 1, pp. 30 –33.
- ↑ http://www.omniglot.com/writing/lfn.htm Omniglot
- ↑ http://ccgi.esperanto.plus.com/lfn/grammar.pdf Orthographia e Pronunciation
- ↑ http://ccgi.esperanto.plus.com/lfn/grammar.pdf Grammatica de Lingua Franca Nova
- ↑ Christo Moskovsky & Alan Libert (2006) Questions in Natural and Artificial Languages. Journal of Universal Language 7, pp. 65-120 http://www.unish.org/upload/word/7-2-03-QuestionsInNat%26ALs2.pdf Archived 2014-02-01 at the Wayback Machine
- ↑ http://lfn.wikia.com/wiki/Grammar_of_LFN Archived 2019-01-03 at the Wayback Machine Grammatica
Ligamines externe
[modificar | modificar fonte]- Lingua Franca Nova
- Lingua Franca Nova - Wiki Archived 2013-05-08 at the Wayback Machine
- Lingua Franca Nova - Yahoo
- Lingua Franca Nova - Facebook
- Lingua Franca Nova - Disionario
- Lingua Franca Nova - Omniglot
- (in LFN) Gramatica de Lingua Franca Nova (.pdf)
